อ้างอิง

     

         บทความข้างต้นนำคำประพันธ์มาจาก

http://heritage.mod.go.th/nation/apaimanee/apaimanee.htm

        

ตอนที่ ๑๙ พระอภัยมณี พบศรีสุวรรณกับสินสมุท

ตอนที่ ๑๙ พระอภัยมณี พบศรีสุวรรณกับสินสมุท

ฝ่ายนางสุวรรณมาลีกับศรีสุวรรณ ที่อยู่บนเรือกำปั่นได้ฟังเสียงปี่พระอภัยก็จำได้ ด้วยเคยฟังมาก่อน รู้แน่ว่าเป็นพระอภัยขอให้ไปหา สินสมุทจึงขออาสาไปรับพระอภัยมาที่เรือ

            แต่สองกษัตริย์ตรัสห้ามไว้ว่า อุศเรนมีพระคุณกับบิดา ควรจะไปไต่ถามเขาก่อน อย่าให้ฝ่ายเขาว่าได้ จะเป็นที่ขัดข้องหมองใจ อาจเป็นศึกขึ้นมา ก็จะเสียทีเพราะพระอภัยอยู่กับเขา จึงขอให้สินสมุทอยู่กับน้อง และป้องกันแม่ไว้ แต่สินสมุทก็ไม่ยอมให้พระเจ้าอาไป ตนจะขอไปเองโดยจะไปไต่ถามแต่โดยดี ถ้าย่ำยีจึงจักสู้ดูฝีมือ แล้วสินสมุทก็กระโดดลงน้ำดำไป ศรีสุวรรณไม่ไว้ใจฝ่ายอุศเรน จึงสั่งการให้เตรียมเรือไว้สามสิบลำ ออกแล่นคอยดูอยู่ห่าง ๆ เอาไว้แก้ไขสถานการณ์

            สินสมุทดำน้ำมาถึงกำปั่นที่พระอภัยยังเป่าปี่อยู่ แล้วก็ปีนขึ้นกำปั่นไปเห็นพวกไพร่พลนอนหลับอยู่กลาดเกลื่อน ส่วนพวกที่ตื่นอยู่ก็เป็นพวกจีนจาม ที่เคยรู้จักมาก่อน จึงตรงเข้ากอดบาทพระบิดาแล้วร้องไห้

            พระอภัยเห็นลูกก็มีความรู้สึกเหมือนตายแล้วเกิดใหม่ สงสารลูกจนสลบไป

            อุศเรนเห็นสินสมุท จึงถามพวกพระอภัยว่าเป็นใคร เขาทูลตอบว่าเป็นพระโอรส พระอภัยฟื้นขึ้นมาเห็นอุศเรนกับสินสมุท กับบรรดาพวกไพร่พลอยู่กันพร้อมหน้า  สินสมุทถามถึงความเป็นมาแต่หนหลัง พระอภัยก็เล่าความให้ฟังแล้วจึงตรัสถามความทางฝ่ายสินสมุท สินสมุทก็ทูลความให้ฟังทั้งหมด

            พระอภัยรู้ว่าพระอนุชามากับสินสมุทด้วยก็ชื่นชมยินดียิ่งนัก จึงตรัสบอกอุศเรนว่าสินสมุทเป็นบุตรของตน เมื่อเรือแตกได้แบกพระธิดามากลางน้ำ จนได้มากับเรือกำปั่น นับว่าเป็นเดชะบุญที่ไม่ต้องชิงนาง แล้วจึงเชิญอุศเรนไปยังเรือกำปั่นของลูก จะได้พบพระธิดา แล้วสอนให้สินสมุทไปกราบอุศเรน

            ฝ่ายอุศเรนรู้เรื่องแล้วก็มีความยินดียิ่งนัก เรียกสินสมุทมานั่งเคียงข้าง บอกว่าจะไม่ลืมบุญคุณของสินสมุทไปจนวันตาย

จากนั้นก็เอาเครื่องทรงอย่างกษัตริย์มาให้สินสมุท แต่สินสมุทบอกว่าไม่ต้องการอะไรทั้งนั้น ตนรักแต่แม่สุวรรณมาลี พระอภัยจึงกลบเกลื่อนว่าอย่าถือความ แล้วเชิญไปหาพระธิดา

            อุศเรนได้ฟังคำพระอภัยจึงค่อยคลาย แล้วสั่งไพร่พลเตรียมเดินทางไปพบพระธิดา

สั่งล้าต้าต้นหนคนทั้งปวง                     ตามพระทรวงซ้ายขวาสิบห้าลำ

ทั้งลำทรงธงทองเป็นสองแถว                              เลิศแล้วลายหลังคาเลขาขำ

หัศเกนเจนปืนยืนประจำ                       เข้าเคียงลำกำปั่นใหญ่ดังใจจง

อุศเรนรื่นเริงบันเทิงจิต                         เข้าสถิตเตียงทองที่ห้องสรง

ไขสุหร่ายปรายละอองมาต้ององค์                      แล้วสอดทรงสนับเพลาเนาวรัตน์

ฉลององค์ทรงสวมกรวมสลับ                                              ดุมประดับแต่ล้วนเพชรเจ็ดกะรัต

ปั้นเหน่งเนื่องเฟื่องกระหนกกระหนาบรัด           แล้วทรงทัดพระมหามาลาระบาย

แซมดอกไม้ไหวสว่างหางการเวก                        เป็นอย่างเอกอวดผู้หญิงหยิ่งใจหาย

ธำมรงค์ทรงหัตถ์จำรัสพราย                                พระกรซ้ายเกี่ยวผ้าเช็ดหน้ากรอง

สอดเสน่าเหน็บตรีกระบี่ถือ                                 สนับมือสอดใส่ไว้ทั้งสอง

ส่านจุหรี่สีกุหร่าดั่นหน้าทอง                 สอดฉลองพระบาทเพชรเสด็จมา

ฯลฯ

            เมื่อมาถึงเรือ ศรีสุวรรณมาต้อนรับทำความเคารพพระอภัย ส่วนนางสุวรรณมาลีหนีเข้าห้อง ทั้งสององค์ได้ไต่ถามความหลังกัน

            อุศเรนถามถึงนางสุวรรณมาลี สินสมุทได้ฟังก็ขัดเคืองบอกว่าแม่ของตนจะไม่ยอมให้แก่ใคร พระอภัยจึงตรัสปลอบว่า อุศเรนช่วยให้พระองค์ได้โดยสารเรือมา และเป็นผู้ที่ผูกรักอยู่กับนางสุวรรณมาลีมาแต่เดิม

            สินสมุทได้ฟังก็มีความแค้นแน่นใจ สุดคิดที่จะขัดขวางจึงเข้าไปหาพระธิดาแล้วร้องไห้ พระธิดาถามสินสมุทว่าทางอุศเรนพูดว่าอะไร และกลับไปหรือยัง  สินสมุทจึงถามพระธิดาว่ารักหรือชังอุศเรน แล้วบอกว่าตอนนี้เขาจะรับไปอภิเษก จะทิ้งตนไปหรืออย่างไร นางจึงตอบว่าถึงเขาสู่ขอแต่ก็ไม่เคยคุ้น แล้วย้อนถามสินสมุทว่า ตอนนี้จะยอมให้แม่ไปหรือ คงจะกลัวฝีมือเขาจึงเอาแต่ร้องไห้

            สินสมุทตอบว่าพระแม่ไม่เข้าใจตน ถึงจะมีศึกมากน้อยอย่างไรก็ไม่ถอย แต่แค้นใจพระบิดาที่รักอุศเรน จะให้พระแม่คืนไป ตนถึงถามใจพระแม่จะรักอุศเรน ตนก็จะไม่ขัดขืน

            นางสุวรรณมาลีได้ฟังก็แค้นคำพระอภัยที่มาทำเช่นนี้ทำให้อับอาย แล้วจึงบอกแก่สินสมุทว่าเรื่องมาถึงเช่นนี้แล้วก็ขอตาย

เสียดีกว่าอยู่ให้อัประมาณ แล้วนางก็ถอดธำมรงค์ของพระอภัยให้สินสมุท บอกให้เอากลับไปให้พระบิดา ตนจะขอลาตายแล้วชักกริชจะฆ่าตัวตาย  สินสมุทจึงเข้าแย่งยุดไว้แล้วเอากริชขว้างทิ้งไป บอกว่าแม้นว่าแค้นพระบิดา ลูกก็ยังมี จะไม่อาลัยเลยหรืออย่างไรนางสุวรรณมาลีจึงตอบว่า

นางกอดบุตรสุดขืนสะอื้นไห้                                เหลืออาลัยแล้วพ่อคุณของแม่เอ๋ย

เหมือนหญิงร้ายชายชังไม่หวังเชย                       จะแหงนเงยดูมนุษย์ก็สุดอาย

ถึงม้วยแล้วแก้วตาอย่าปรารภ                            จะขอพบสุดสวาทเหมือนมาดหมาย

ขอให้พ่อก่อเกิดกับร่างกาย                                 ได้กินสายกษิรามารดาเดียว

เจ้ารักแม่แม่ก็รู้อยู่ว่ารัก                        มิใช่จักลืมคุณทำฉุนเฉียว

แต่เหลืออายหลายสิ่งจริงจริงเจียว                      เป็นหญิงเดียวชายสองต้องหมองมัว

เมื่อแรกเราเล่าบอกเขาออกอื้อ                           อ้างเอาชื่อพระบิดาว่าเป็นผัว

ครั้นคู่เก่าเขามารับก็กลับกลัว                             แกล้งออกตัวให้มาถามว่าตามใจ

จึงเจ็บจิตคิดแค้นแม้นจะอยู่                 ก็อดสูเสียสัตย์ต้องตัดษัย

กันแสงพรางทางสะอื้นขืนอาลัย                          พระชลนัยน์ไหลซาบอาบพักตรา ฯ

            สินสมุทสงสารแม่ยิ่งนัก แล้วกล่าวแก้แทนพระบิดาว่า ความจริงพระบิดาไม่รู้ว่าเรามาอ้างไว้อย่างนั้น จึงให้ถามไปตามซื่อ เมื่ออุศเรนไปแล้ว ตนจะต่อว่าพระบิดาให้ แล้วคืนแหวนให้นางสุวรรณมาลี ถ้ายังไม่รับและกลับกลายเป็นตน ก็จะทวงคืนสายสังวาลของนางสุวรรณมาลีคืน ขออยู่ตามประสาแม่ลูก แล้วเรียกให้นางอรุณรัศมีคอยอยู่เป็นเพื่อนป้าสะใภ้

            สินสมุทกลับออกมานั่งบัลลังก์นอก แล้วแกล้งบอกว่าแม่สุวรรณมาลีไม่อยากออกมา อุศเรนจึงกล่าวว่า เรื่องนี้บิดาเจ้าก็รู้อยู่เต็มจิต ว่าเราได้สู่ขอนางและผู้ใหญ่ก็ยกให้แล้ว นางสุวรรณมาลีจึงเป็นของเรา เราได้รับพระอภัยมาให้แก่สินสมุทแล้ว จึงชอบที่สินสมุทจะคืนนางมาให้ตน จึงจะต้องทำนองใน สินสมุทได้ฟังจึงตอบว่า

สินสมุทพูดจาประสาเด็ก                     ถึงเราเล็กก็ไม่ส่งอย่าสงสัย

รับบิดามาก็ช่างใครประไร                   หรือข้าใช้สอยเจ้าให้เอามา

เราติดตามปิตุรงค์ก็คงพบ                    ไม่รักคบคนนอกพระศาสนา

เจ้าเลิกทัพกลับหลังไปลังกา                                จะได้หาเมียงามเอาตามใจ

ที่ตรงนี้มิได้คืนอย่าขืนแค่น                   ถึงจะแสนโศกาน้ำตาไหล

ก็ตายเปล่าเราไม่ยักให้ใครไป              อย่ากวนใจจู้จี้ข้าขี้คร้าน ฯ

            อุศเรนได้ฟังก็มีความโกรธยิ่งนัก แต่แกล้งกลั้นความโกรธไว้ แล้วตรัสกับพระอภัยว่า ตนกับพระอภัยได้ให้สัตย์ต่อกันจึงขอกัน ในฉันที่คุ้นเคยและรักพระอภัยเหมือนเชษฐาว่า พระอภัยก็รู้อยู่แก่ใจ จะเมตตาประการใด ขอให้แสดงออกมาด้วย

            พระอภัยได้ฟังก็อ้ำอึ่งตะลึงคิด จะคิดบิดเบือนก็ไม่เห็นทาง สงสารลูกเจ้าลังกา จึงกล่าวว่า ตนเหมือนช้างงางอก ไม่หลอกลวง แม้เลือดเนื้อของตนก็ยอมให้ได้ แต่ลูกเขาไม่ยอมเนื่องจากเขารักใคร่อาลัยกัน แล้วกล่าวกับลูกถึงบุญคุณของอุศเรน ซึ่งจะต้องรู้บุญคุณของเขา

อันรักษาศีลสัตย์กัตเวที                        ย่อมเป็นที่สรรเสริญเจริญคน

ทรลักษณ์อกตัญญุตาเขา                    เทพเจ้าก็จะแช่งทุกแห่งหน

ให้ทุกข์ร้อนวอนหวอทรพล                   พระเวทมนตร์เสื่อมคลายทำลายยศ

เพราะบิดามาด้วยอุศเรนนี้                  คุณเขามีมากล้นพ้นกำหนด

เจ้าทำผิดก็เหมือนพ่อทรยศ                 จงออมอดเอ็นดูพ่อแต่พองาม ฯ

            จากนั้น ศรีสุวรรณก็ช่วยพูดจาอธิบายความ หาเหตุผลมาประกอบให้ชอบกล อุศเรนก็โต้ตอบกลับไปด้วยความเจนจัด แล้ววอนขอพระอภัยให้ช่วยขอด้วยว่าเป็นพ่อลูกกัน และอยากถามใจพระอภัยว่าถ้าตนกับสินสมุทบกัน พระอภัยจะช่วยใคร พระอภัยตอบว่า บุญคุณของอุศเรนนั้นมีมากยิ่งนัก แต่ก็สุดจะคิดเพราะลูกของตนเขาไม่กลัวใคร ถ้าแม้นต้องรบกัน ก็จะไม่ช่วยฝ่ายใด จะอยู่กับน้อง ถ้าลูกจะฆ่าน้องก็จะช่วยป้องกัน แต่ถ้าอุศเรนจะฆ่าลูกก็ไม่ว่าไร แต่ขอห้ามด้วยความอาลัยว่า การชิงชัยกับสินสมุทนั้น ก็ให้ยับยั้งไว้ก่อน เพราะสินสมุทนั้นเก่งกาจสารพัด และมีวิชาขลัง

            อุศเรนผู้เจนศึกไม่นึกกลัว แกล้งพูดจากเสียดแทงว่า ถ้าตนรบพุ่งได้ชัยชนะก็จะได้นางไป แล้วกลับมาเตรียมกองทัพเตรียมออกรบ

ฉวยรบพุ่งยุ่งยิ่งชิงไปได้                        ก็อาลัยอยู่ด้วยนางจะห่างเห

สนิทแนบแยบคายช่างถ่ายเท                              เขียนจรเข้ขึ้นไว้หลอกตะคอกคน

เราก็ชายหมาดมาดว่าชาติเชื้อ                            ถึงปะเสือก็จะสู้ดูสักหน

ไม่รักวอนงอนง้อทรชน                          แล้วพาพลกลับมาเภตราพลัน

ถึงกองทัพยับยั้งนั่งเก้าอี้                      สั่งให้ตีกลองสัญญาโกลาลั่น

ร้องเรียกเรือฝรั่งมาทั้งนั้น                     แล้วแบ่งปันเป็นแพนกแยกนาวา

กองละร้อยคอยรบสมทบทัพ                               เกณฑ์กำกับเกียกกายทั้งซ้ายขวา

ให้คอยล้อมพร้อมพรั่งดังสัญญา                         เห็นลมกล้าได้ที่ตีประดัง

ให้พวกเรือเหนือลมนั้นสมทบ                               เข้ารุกรบลำใหญ่เหมือนใจหวัง

แม้นขึ้นได้จุดไฟอย่าหยุดยั้ง                 แล้วกองหลังหนุนด้วยช่วยให้ทัน

ฯลฯ

ทั้งโยธากล้าหาญคอยราญรอน                          ใส่เสื้อซ้อนเกราะกระสันกันสาตรา

ทหารปืนยืนมองตามช่องกราบ                           ศรกำซาบแทรกรายทั้งซ้ายขวา

พร้อมทหารขานโห่เป็นโกลา                                ธงสัญญาโบกบอกให้ออกเรือ

กองละร้อยคอยรบไม่หลบหลีก                           ชักเป็นปีกกาไปทั้งใต้เหนือ

บ้างถือชุดจุดไฟไว้เป็นเชื้อ                   เข้าล้อมเรือลำใหญ่ระไวระวัง ฯ

ก่อนหน้านี้                                                                   กลับหน้าหลัก                                                                              ถัดไป

ตอนที่ ๒๐ สินสมุทรบกับอุศเรน

ตอนที่ ๒๐ สินสมุทรบกับอุศเรน

         พระอภัยมณีกับศรีสุวรรณ เห็นกำปั่นโอบอ้อมเข้าล้อมหลังทั้งซ้ายขวาเป็นจำนวนมาก จึงตรัสสั่งสินสมุทให้คิดอ่าน การสงครามเอาเอง และให้ปรึกษากับผู้ที่เคยศึก แล้วบอกว่าให้ไว้ชีวิตลูกเจ้าลังกา อย่าฆ่าให้ตาย แล้วหารือกับอังกุหร่า ว่าจะคิดอ่านการรบทำนองไร

อังกุหร่าว่าเรือเรากว้างขวาง                               รบให้ห่างอย่าให้ถึงจึงจะได้

ฉวยรบรับสัประยุทธ์มันจุดไฟ              จะแก้ไขขัดสนจนปัญญา

ขอพระองค์จงออกรับเป็นทัพหลวง                     ข้าทั้งปวงจะได้รับทัพซ้ายขวา

ข้างหลังไว้ให้ทหารพระเจ้าอา              รายรักษาแซงกันให้ทันการ

ฯลฯ

แต่คนน้อยคอยรบประจบรับ                               แทรกสลับเปลี่ยนซ้ายย้ายไปขวา

ใส่ธงเทียวเขียวแดงดาษดา                  เป็นเรือห้าร้อยถ้วนกระบวนรบ

ฯลฯ

ปืนจังกาหน้าท้ายทั้งรายข้าง                               เกณฑ์ลูกจ้างจีนไทยพวกไหหลำ

ให้ทำค่ายรายตั้งล้วนถังน้ำ                  ตลอดลำสำหรับไว้ดับเพลิง

แล้วรีบร้อนถอนสมอกำปั่นใหญ่         แต่พอให้เคลื่อนคล้อยออกลอบเหลิง

ทหารโห่โกลาดูร่าเริง            ล้วนรู้เชิงชิงชัยทั้งไพร่นาย ฯ

           

สินสมุทมาหาแม่เลี้ยงแล้วเล่าความทั้งหมดให้ฟัง นางสุวรรณมาลีได้ฟังแล้วก็ให้แค้นพระอภัย แล้วบอกว่าแม้นตนเป็นหญิง แต่ก็รู้กลศึกจะไปช่วยลูกออกรบ สินสมุทได้ฟังก็ดีใจ แล้วนางก็แต่งตัวเป็นชาย

แล้วโฉมยงทรงเครื่องพิชัยยุทธ์            อย่างบุรุษรัดกระสันให้ถันหาย

 ใส่เสื้อกลีบจีบเอวสำอางกาย             สังวาลสายสร้อยสลับประดับเพชร

                   คาดเข็มขัดรัดแน่นเหน็บกระบี่             โกร่งมณีเนาวรัตน์ดูตรัสเตร็จ

เสียบพระแสงกริชสันกัลเม็ด                                ใส่เกราะเพชรโพกผ้าเหมือนมลายู

พระลูกน้อยพลอยชมสมทหาร            แล้วว่านานไปพระแม่จะเกลียดหมู

นางสั่งลูกว่าอย่าให้ผู้ใดรู้                     ถึงแลดูก็จะแปลกกว่าแขกจริง

ฯลฯ

กระบวนตั้งดังพระยาเหราแดง            จะวัดแว้งไพรีไม่หนีกัน

แล้วแลดูโยธาลงกาตั้ง          เป็นกำลังนาคราชจะผาดผัน

มีหัวหางวางเขี้ยวดูเกี่ยวกัน                 คอยรัดพันไพรินดังจินดา

ด้วยโฉมตรูรู้พิชัยสงครามครบ             กระบวนรบเห็นจะแพ้โอรสา

ด้วยนาคีมีแต่กายฝ่ายเหรา                 มีบาทาราวีคงมีชัย

ฯลฯ

นางเมินเมียงเคียงกระซิบพระโอรส                    เห็นเมฆตกลมตั้งกำบังบน

ยกออกรับทัพลังกาอย่าให้ชิด             ฉวยเพลิงติดลมพัดจะขัดสน

ให้รบสู้ดูกำลังลำพังตน                        ต่ออับจนเจ้าจงโจมออกโรมรัน

ฯลฯ

สินสมุทผุดลุกขึ้นไล่จับ                         ทหารรับป้องกันพันผุยผง

แผลงศักดากล้าหาญชาญณรงค์        รวบได้องค์ลูกท้าวเจ้าลังกา

ฯลฯ

 อุศเรนเผ่นโผนโจนจะม้วย                   ทหารฉวยฉุดกายทั้งซ้ายขวา

ถึงเรือใหญ่ให้พยุงจูงขึ้นมา                   ตรงไปหาชนนีด้วยด้วยดีใจ

ค่อย ๆ ว่าฆ่าเสียเถิดหรือคะ                                นางว่าพระบิดาจะว่าได้

แล้วโฉมยงสงสารรำคาญใจ                                จะดูไม่เต็มเนตรเวทนา ฯ

ฝ่ายพระอภัยมณีกับศรีสุวรรณ           วิ่งมาทันขอโทษโอรสา

เข้าสวมสอดกอดลูกเจ้าลังกา             ชลนาไหลหลั่งลงพรั่งพราย

แล้วแก้มัดตรัสเรียกขึ้นร่วมอาสน์                        พจนาถมิให้ช้ำระส่ำระสาย

ฯลฯ

เราขอไว้ไม่เอาทั้งข้าวของ                    คืนสนองคุณให้ท่านไปหมด

แล้วเหลียวหลังมาอ้อนวอนโอรส                        ขอแทนทดคุณท่านโดยสารมา ฯ

สินสมุทนบนอบตอบสนอง                  ลูกจำต้องตีทัพรับอาสา

ซึ่งชิงชัยได้ชนะพระเจ้าอา                    พระมารดาดอกสันทัดท่านจัดการ

แล้วให้ยิงปืนใหญ่ออกไปช่วย                              จึงได้ด้วยพระปัญญาปรีชาหาญ

แล้วหันหน้ามาประณตบทมาลย์                         ยกให้ท่านเถิดนะพระมารดา ฯ

            อุศเรนกลับไปกองทัพแล้ว พบว่ากำปั่นหกร้อยเสียหายย่อยยับไปเกือบกึ่ง ก็ให้โกรธแค้นยิ่งนัก จึงคิดเตรียมการรบต่อไป

            ฝ่ายพระอภัยได้เห็นหน้านางสุวรรณมาลี แล้วก็ให้คิดถึงนาง คิดจะพานางไปเมืองรัตนา เพื่อที่จะได้เสกเป็นอัครชายา แล้วก็ชื่นชมสินสมุทที่แกล้วกล้าในการรบจนมีชัย และได้พระเจ้าอามาพบแล้วก็จะพาไปเมืองของย่าปู่ สินสมุทจึงทูลถามว่า จะพาตนไปไหน ถ้าสงสารมารดาที่กล่าวไว้ว่า ถ้าไม่พบพระบิดาก็จะพาตนไปเมืองผลึก ด้วยคิดถึงพระแม่และวงศา แล้วจะมอบขอบขัณฑสีมาให้ตนขึ้นครองเมือง เมื่อพระบิดาว่าจะไปกรุงรัตนาก่อน ตนก็จะอ้อนวอนพระมารดา ไปเมืองของย่าปู่ก่อน เมื่อเห็นว่าอยู่ดีแล้ว ตนก็จะลามากับนาง

            สินสมุทลาสองกษัตริย์มาหานางสุวรรณมาลี แล้วเล่าความที่พระบิดาต้องการ นางจึงบอกว่า ชาวลังกาที่ถอยไปนั้น จะกลับมารบพุ่งกับกรุงไกรด้วยความโกรธ สงสารพระมารดาจะเดือดร้อนใจ ด้วยไม่มีญาติ ถ้าสินสมุทักตนก็ขอให้ยกทัพไปดับร้อนที่เมืองผลึก แล้วขึ้นครองเมืองเสร็จแล้ว จึงให้สินสมุทพาพระบิดาไปเมืองของพระบิดา

            สินสมุทได้ฟังก็เห็นด้วยกับพระมารดา แล้วเอาความมาทูลพระอภัย พระอภัยจำต้องผ่อนตาม แล้วให้สินสมุทไปบอกนางว่า ตนกับอาจะไปเมืองผลึกด้วย เพื่อช่วยงานศึกที่จะมีมาจากเจ้าลังกา







ก่อนหน้านี้                                                                   กลับหน้าหลัก                                                                              ถัดไป

ตอนที่ ๑๘ พระอภัยมณีโดยสารเรืออุศเรน

ตอนที่ ๑๘ พระอภัยมณีโดยสารเรืออุศเรน

จะกล่างองค์อุศเรนเจนสมุทร                               ราชบุตรเจ้าลังภาษาสิงหล

คุมกำปั่นพันลำเที่ยวแล่นชล                                ตามตำบลเกาะแก่งทุกแขวงแคว

ไม่พบท้าวเจ้ากรุงผรึกราช                                ค่อยอ้อมหาดตะวันตกวกแฉว

ฯลฯ

            อุศเรนตามหาอยู่สามเดือนก็ไม่พบ ครั้นแล่นเรือมาใกล้เขามหิงสิงขรส่องกล้องดู เห็นริ้วท่าธงปลิวสะบัดอยู่เห็นทีจะมีคนจึงให้แวะไปดู

            กล่าวถึงพระอภัย พำนักอยู่ที่มหิงสิงขรกับผู้คนอีกร้อยคนคอยท่าเภตราจรอยู่ห้าเดือน ในวันนั้นได้แลเห็นเภตราในวารีต่างก็พากันมาเฝ้าดู บ้างก็บนบานเจ้าอ่าวทะเลเทวดาขอให้เรือมาที่เขานี้

            เรือลำของอุศเรนแล่นมาถึงหาดเห็นคนบนสิงขร จึงจอดทอดสมอแล้วลงเรือเล็กพร้อมไพร่พลตีกรรเชียงเข้าสู่หาดทราย เห็นองค์พระอภัยทรงเครื่องสวยงาม คิดว่าคงเป็นกษัตริย์มาแต่ไกล จึงตรัสถามไป พระอภัยตอบว่าพระองค์เป็นเจ้าบุรีรัตนา ผีเสื้อพามาไว้ในสาคร แล้วเล่าความแต่หนหลังให้ฟังทั้งหมด จากนั้นก็ขอโดยสารไปขึ้นฝั่ง เพื่อจะได้หาทางกลับไปเมืองต่อไปด้วย

            อุศเรนได้ฟังแล้วก็คร่ำครวญถึงนางสุวรรณมาลีด้วยคิดว่านางคงสิ้นชีวิตแล้วจนล้มสลบไป เมื่อช่วยกันแก้ไขให้ฟื้นขึ้นมาแล้วก็ได้ไต่ถาม นามกรกัน รวมทั้งบิดามารดานามธานี แล้วจึงได้เล่าเรื่องเมืองผลึกที่จะจัดแต่งงานอภิเษก พอดีนางสุวรรณมาลีมาหายไปกลางทะเล จึงออกติดตามมาสามเดือนแล้ว แล้วถามว่าเมื่อเรือแตกแล้วพระอภัยยังได้ทราบความเป็นไปของนางสุวรรณมาลีว่าเป็นตายร้ายดีประการใด

            พระอภัยได้ฟังเรื่องแล้วก็รู้ว่าอุศเรนจะเป็นคู่กับนางสุวรรณมาลี และกำลังตามหานางอยู่ด้วยความอาวรณ์ก็นึกสงสาร เห็นว่า พระองค์ไม่ควรชิงพระธิดามาเป็นของตนและคิดจะผูกไมตรีกับอุศเรนไว้ จึงมิได้กล่าวคำให้เป็นที่ระคายเคือง จึงแจ้งแก่อุศเรนว่าเมื่อโดยสารเรือมาตนเป็นดาบสอยู่ท้ายเรือ ส่วนนางอยู่กลางเรือ จึงไม่รู้เรื่องกัน แล้วแนะนำให้อุศเรนหาโหรมาทำนาย

โหรจับยามตามโฉลก           อุษาโยคยามจันทร์เจ็ดชั้นฉาย

ลงเลขลัพท์ขับไล่ยังไม่ตาย                  จึงทูลทายว่าข้าเห็นไม่เป็นไร

พระบุตรีมีผู้จะชูช่วย                             ไม่มอดม้วยมรณาอย่าสงสัย

อยู่ทางทิศอีสานสำราญใจ                   แม้ตามไปก็จะพบประสบกัน ฯ

            อุศเรนได้ฟังคำทำนายก็คลายใจ แล้วเชิญพระอภัยร่วมเรือกับตนเที่ยวติดตามหาพระธิดาต่อไป บอกว่าพระอภัยแก่ชันษากว่าตนก็ขอให้เป็นพี่น้องกัน แล้วพากันลงเรือแต่ออกเรือไม่ได้ แม้จะให้ไพร่พลลงลากจนเชือกขาดเรือก็ยังคงติดอยู่ ทั้งนี้เนื่องจากผีเสื้อที่ตายไปแล้วบันดาลให้เรือติด เมื่อสอบถามความจากผู้เฒ่า ก็ได้รับคำตอบว่า ผีเสื้อยุดเรือไว้ ขอให้พระองค์เสด็จขึ้นฝั่ง ไปสั่งสารยักษ์ที่ตายให้นางสิ้นอาลัย พระอภัยจึงไปบอกกล่าวแก่ศพนางผีเสื้อที่เป็นหิน ครวญคร่ำรำพันถึงนางจนสลบไป เมื่อแก้ไขให้ฟื้นแล้วอุศเรนก็สั่งให้ทำโรงร่มบังซากผีเสื้อเอาไว้ แล้วจึงออกเรือ แล่นไปทางทิศอีสาน

            จะกล่าวถึงกำปั่นสินสมุทกับนางอรุณรัศมี พร้อมทั้งองค์สุวรรณมาลีกับกษัตริย์ศรีสุวรรณแล่นมาในทะเล เที่ยวค้นหาทั่วทุกเกาะแก่ง ก็ไม่พบองค์พระอภัย นางอรุณรัศมีกับสินสมุทต่างก็สนุกสนานมาในเรือ พอตกกลางคืนพี่น้องสองกุมารก็บรรทมกับมารดา พระชนนีชี้ชวนชมดาราให้หลานรู้จักไว้

ดูโน่นแน่แม่อรุณรัศมี            ตรงมือชี้ดาวเต่านั่นดาวไก่

โน่นดาวธงตรงหน้าอาชาไนย                              ดาวลูกไก่เคียงอยู่เป็นคู่กัน

องค์อรุณทูลถามพระเจ้าป้า                                ที่ตรงหน้าดาวไถชื่อไรนั่น

นางบอกว่าดาวธงอยู่ตรงนั้น                               ที่เคียงกันเป็นระนาวชื่อดาวโลง

แม้นดาวกามาใกล้ในมนุษย์                 จะม้วยมุดมรณาเป็นห่าโหง

ดาวดวงลำสำเภามีเสากระโดง           สายระโยงระยางหางเสือยาว

นั้นแน่แม่ดูดาวจระเข้            ศีรษะเร่หกหางขึ้นกลางหาว

ดาวนิดทิศพายัพดูวับวาว                    เขาเรียกดาวยอดมหาจุฬามณี

โน่นดาวคันชั่งช่วงดวงสว่าง                 ที่พราวพร่างพรายงามดาวหามผี

หน่อนรินทร์สินสมุทกับบุตรี                 เฝ้าเซ้าซี้ซักถามตามสงกา

พระชนนีชี้แจงให้แจ้งจิต                        อยู่ตามทิศทั่วไปในเวหา

ฯลฯ

            กำปั่นของพระศรีสุวรรณซึ่งเป็นกองหลังได้แล่นมาถึงชวากปากน้ำสำปะหลัง ไม่เข้าฝั่งคัดทางไปข้างขวา ได้เห็นสำเภาของชาวลังกาอยู่แต่ไกล กองนำลำทรงของสินสมุทสั่งให้จุดฟืนไฟ เมื่อกำปั่นลำทรงของศรีสุวรรณขึ้นมาทันจึงกล่าวว่า

เขาแล่นมาถ้าเราแล่นไปมั่ง                  จะคับคั่งเคืองใจไม่พอที่

ทอดสมอรอเรียงอยู่เพียงนี้                  ดูท่วงทีท่าท่างเป็นอย่างไร

แล้วยิงปืนปากปลาสัญญาหยุด         อุตลุดหลีกกันเสียงหวั่นไหว

ทอดสมอรอหมดแล้วลดใบ                  กำปั่นใหญ่อยู่กลางขวางคงคา ฯ

            ฝ่ายกองทัพอุศเรนเห็นกำปั่นจอดเรียงรายอยู่ข้างหน้า จึงยิงปืนเป็นสัญญา จะรอราหน้าหลังตั้งกระบวน แลเห็นกำปั่นใหญ่ เห็นว่าจะจาบจ้วงไปนั้นไม่ควร ถ้าเกิดรบกันจะอับจน ด้วยเห็นผิดเพศพาณิชก็คิดสงสัยว่า จะเป็นโจรสลัดมาเที่ยวปล้นเรือพวกพ่อค้า หรือว่าเป็นกษัตริย์ เมื่อรู้ว่าเป็นอะไรแล้วก็จะได้เป็นไมตรี แล้วให้นายทหารลงเรือเร็วไปยังทัพใหญ่ของอีกฝ่ายหนึ่ง บอกว่าตนเป็นทูตมาถามว่า นายเรือเป็นกษัตริย์หรือว่าเป็นนายพานิช สินสมุทจึงถามว่า ผู้ใดใช้มา นายของท่านมีนามใด นายทหารที่เป็นทูตมาก็แจ้งว่า นายของตนเป็นราชโอรสเจ้าชาวลังกามีนามว่า อุศเรน มาแต่งงานกับราชธิดาเจ้าเมืองผลึก แต่เจ้าเมืองผลึกกับพระธิดาหายไป จึงเที่ยวตามหาในท้องทะเล เมื่อมาพบพวกพระองค์ก็สงสัย จึงหยุดยั้งขบวนเรือไว้แล้วใช้ให้ตนมาถาม

            สินสมุท  ทราบความแล้วก็รู้ว่าลูกเจ้าลังกา จะมาแต่งงานกับมารดาของตนก็โกรธ จึงบอกไปว่าเจ้ากรุงผลึกไม่ได้คิดจะผูกรักสมัครสมานด้วย จึงได้ยกพระธิดาให้พระบิดาของตน ขณะนี้มารดาของตนก็อยู่กับตน ให้กลับไปบอกเจ้านายของทูตว่า อย่าคิดติดตามพระธิดาอีก ถ้ารักตัวกลัวตายก็ให้กลับลังกาเสีย

            ฝ่ายฝรั่งนายทหารที่เป็นทูตก็ลากลับไป สินสมุทก็ไปหาแม่เลี้ยง เล่าความให้ฟัง นางได้ฟังแล้วก็ตกใจ บอกว่าความฉาวแล้วคราวนี้

เมื่อปกปิดมิให้ผู้ใดแจ้ง         มาพรายแพร่งเสียเพราะพ่อไม่พอที่

จะนิ่งไว้ในอุราว่าไม่ดี            ความเช่นนี้หรือไปเล่าให้เขาฟัง

เขารู้แน่ว่าแม่ยังเป็นสาว      จะว่ากล่าวลวนลามถึงความหลัง

ถ้าทราบถึงพระเจ้าอาก็น่าชัง                              ด้วยปิดบังมิได้บอกออกให้รู้

ถึงกระไรให้พบกับปิตุเรศ     พระโปรดเกศก็จะได้ไม่อดสู

นี่พ่อมาบอกให้อ้ายศัตรู       มันล่วงรู้ความลับน่าอับอาย

ฯลฯ

            สินสมุทได้ฟังแล้ว จึงพูดบ่ายเบี่ยงว่า เขาจะพาแม่ไปแต่งงาน ตนจึงเดือดดาลและว่าไปให้สาใจ แล้วได้พูดเป็นเชิงน้อยใจ นางสุวรรณมาลีจึงแกล้งพูดลองใจว่า จะไปอยู่กับลูกเจ้าลังกา สินสมุทก็พูดค่อนว่าเหน็บแนม ในที่สุดนางสุวรรณมาลีก็ชวนสินสมุท ออกมานั่งบัลลังก์นอก อันเป็นที่ออกว่าการ พอพระอามาถึง นางก็เชิญให้นั่งบัลลังก์รัตน์

            ฝ่ายนายทหารฝรั่งลังกา ก็มาเฝ้าอุศเรนทูลแจ้งว่า นายกำปั่นเป็นคนไทย อายุราวเก้าปี ได้บอกว่าชื่อ สินสมุท เป็นราชบุตรพระธิดา ตอนนี้นางก็อยู่บนเรือใหญ่นั้น พระเจ้ากรุงผลึกได้ประทานนางให้บิดาของตน

อุศเรนรู้เรื่องแล้ว ก็เคืองแค้นยิ่งนัก คิดจะแก้เผ็ดศัตรู จึงถามว่าได้เห็นผัวของนางหรือไม่ อำมาตย์ทูลตอบว่า มิได้เห็นก็ยิ่งโกรธ บอกว่าจะจับเป็นแล่เนื้อเอาเกลือทา จากนั้นก็เชิญพระอภัยมณีมานั่งร่วมอาสน์ แล้วขอคำปรึกษา พระอภัยได้ยินชื่อสินสมุท ก็รู้ว่าเป็นบุตร แต่จะบอกไปตามจริงก็กริ่งใจว่า ถ้าไม่ใช่ลูกก็น่าอาย จึงคิดจะไปดูให้รู้แน่ จึงนิ่งนึกหา

อุบายให้แยบแคบ                 แล้วจึงกล่าวห้าม

แต่นิ่งนึกตรึกตราหาอุบาย                   ให้แยบคายแล้วจึงห้ามตามโบราณ

เป็นไรมีที่ตรงเข้ายงยุทธ์                       การบุรุษรู้สิ้นทุกถิ่นฐาน

อันแยบยลกลศึกสี่ประการ                  เป็นประธานที่ใฝ่กายของนายทัพ

ประการหนึ่งถึงจะโกรธพิโรธร้าย                        หักให้หายเหือดไปเหมือนไฟดับ

ค่อยคิดอ่านการศึกให้ลึกลับ                               แม้นจะจับก็ให้มั่นคั้นให้ตาย

อนึ่งว่าข้าศึกยังฮึกฮัก                           จะโหมหักเห็นไม่ได้ดังใจหมาย

สืบสังเกตเหตุผลกลอุบาย                   ดูแยบคายคาดทั้งกำลังพล

อนึ่งให้รู้รบที่หลบไล่              ทหารไม่เคยศึกต้องฝึกฝน

ทั้งถ้อยคำสำหรับบังคับคน                 อย่าเวียนวนวาจาเหมือนงาช้าง

ประการหนึ่งซึ่งจะชนะศึก                     ต้องตรองตรึกยักย้ายได้หลายอย่าง

ดูท่วงทีกิริยาในท่าทาง                          อย่าละวางไว้ใจแก่ไพรี

ฯลฯ

            แล้วพระอภัย ก็ขออาสาเป่าปี่ห้ามปราบตามวิชา ให้ไพร่พลอ่อนใจ จากนั้นก็จะเรียนนายสลุปใหญ่ ให้มาหาจะได้ไต่ถามถึงพระธิดา

            อุศเรน เห็นด้วยตามคำของพระอภัย แล้วบอกว่าจะขอแต่พระธิดาแล้วจะได้กลับไปลังกา ไม่ต้องรบกัน

            จากนั้น พระอภัยก็เอาปี่มาเป่ามีเนื้อความไต่ถามความ แล้วบอกว่าถ้านางสุวรรณมาลีกับสินสมุทในเรือกำปั่นจริง ก็ขอให้มาหาตน

            อุศเรนกับทหารในกองทัพ ได้ยินเพลงปี่ก็หลับไป ส่วนพวกพ้องของพระอภัยเคยเข้าใจเรื่องนี้มาก่อน จึงพากันอุดหู ไม่ให้ได้ยินเพลงปี่ กองทัพสินสมุทแม้อยู่ห่างไกลออกไป เมื่อได้ยินเสียงเพลงปี่ ก็หลับไปบ้าง ฟังไปบ้าง